Αναζητώντας την πηγή της γνώσης του Ιησού Χριστού
Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του Ιησού τα ευαγγέλια δεν μας λένε τίποτα. Παραμένουν ιδιαίτερα σιωπηλά για το τι έκανε μεταξύ δώδεκα και τριάντα ετών. Πολλοί θρύλοι εμφανίστηκαν για να καλύψουν το κενό που υπάρχει στις ‘επίσημες’ πηγές πληροφόρησης. Τι να συνέβη άραγε σ’ αυτά τα σκιασμένα χρόνια και γιατί αποσιωπήθηκαν;
«Και μόλις έφτασε εκεί, εγκαταστάθηκε στην πόλη Ναζαρέτ, για να εκπληρωθεί εκείνο που λέχθηκε από τους προφήτες, ότι δηλαδή θα ονομαστεί Ναζωραίος.
Τις ημέρες εκείνες, εμφανίζεται ο Ιωάννης ο βαπτιστής και κηρύττει στην έρημο της Ιουδαίας»
(κατά Ματθαίον 1:23-2:1)
Στους παραπάνω στίχους από το ευαγγέλιο που έγραψε ο Ματθαίος εντοπίζεται ένα κενό 25 περίπου ετών. Η εγκατάσταση στη Ναζαρέτ έγινε όταν ο Ιησούς ήταν μικρό παιδί, ενώ οι «...ημέρες εκείνες...» της αμέσως επόμενης γραμμής μιλούν για την εμφάνιση του Ιωάννη, όταν ο Ιησούς κόντευε πια τα τριάντα. Φαίνεται πράγματι ότι ο Ευαγγελιστής είχε γράψει τουλάχιστον μια επιπλέον παράγραφο μεταξύ των δύο αυτών στίχων, η οποία όμως δεν έφτασε μέχρις εμάς. Τι να συνέβη; Χάθηκε ή αφαιρέθηκε το κομμάτι που θα συνέδεε χρονικά τους δύο στίχους;
Η απουσία αναφορών στα νεανικά χρόνια του Ιησού χαρακτηρίζει και τα υπόλοιπα κανονικά ευαγγέλια μόνο όμως στο κατά Ματθαίο είναι φανερό ότι λείπει κάποιο κομμάτι. Όπως και να έχει πάντως δεν είναι εύκολο να αγνοήσει κανείς ένα τέτοιο κενό. Υπάρχουν γεγονότα στη ζωή του τα οποία αποσιωπήθηκαν;
Έκανε ταξίδια που δεν «συνέφερε» να μαθευτούν; Ακόμα και για τους πιο καλόπιστους αυτή η απουσία αναφορών μοιάζει ύποπτη. Συνέβη κάτι που δεν θα «συνέφερε» να το μάθουμε; Πρόκειται για λογοκρισία; Τι μπορεί επιτέλους να έκανε ο Ιησούς εκείνα τα χρόνια ώστε να αξίζει να αποσιωπηθούν;
Όπως λένε, «δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά». Η απουσία αναφορών στα γεγονότα που σημάδεψαν τα νεανικά χρόνια του Ιησού θα πρέπει να οφείλεται κάπου. Πού όμως;
Τα ταξίδια του Ιησού
Τα περισσότερα ευαγγέλια (κανονικά και μη) συμφωνούν ότι ο Ιησούς, παιδί ακόμα, βρέθηκε στην Αίγυπτο για ένα μικρό διάστημα. Από όλα τα άλλα ταξίδια που φημολογείται ότι έκανε, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις σε μερικά απόκρυφα ευαγγέλια, καθώς και κάποιες παραδόσεις, για ένα ακόμη ταξίδι, και πάλι στην Αίγυπτο, λίγο πριν αρχίσει τη δημόσια δράση του. Πέρα από αυτά τα δύο ταξίδια οι πληροφορίες γίνονται όλο και πιο αναξιόπιστες.
Το πρόβλημα:
«Από που του ήλθε η σοφία και η δύναμη να κάνει τα θαύματα;» Ματθ. 13:54.
Σε μεταγενέστερες εποχές, πιο κοντινές στη δική μας, οι διάφορες φήμες για τον Ιησού απέκτησαν και μια ακόμα αιτία. Στα μάτια των σπουδαγμένων φαινόταν απίθανο να μπορούσε ο γιος ενός ξυλουργού, ξυλουργός και ο ίδιος αν πιστέψουμε τα ευαγγέλια, να τα βάζει με τόση επιτυχία, με τους θεολόγους της εποχής του. Και όπως δεν είχαν διάθεση να μείνουν ικανοποιημένοι με την «επίσημη» άποψη, ότι δηλαδή αφού ήταν Θεός δεν είχε πρόβλημα γνώσεων, άρχισαν να κάνουν διάφορες υποθέσεις για ταξίδια του Ιησού σε μακρινές χώρες και κέντρα μάθησης του αρχαίου κόσμου.
Οι ανανεωμένοι θρύλοι
Η κυριότερη εξέλιξη στο ζήτημα σημειώθηκε γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα. Εκείνη την εποχή είχε αρχίσει να γίνεται της μόδας ο «Πνευματισμός», η επικοινωνία με πνεύματα, νεκρών και όχι μόνο. Στις διάφορες πνευματιστικές συνεδρίες (seance) με την «εμφάνιση» του «πνεύματος» άρχιζαν οι ερωτήσεις. Οι παρευρισκόμενοι μπορούσαν να κάνουν ερωτήσεις και το «πνεύμα» μέσω του Ενδιάμεσου Πνευματιστή (Μέντιουμ) έδινε τις απαντήσεις του. Ήταν φυσικό οι ερωτήσεις αυτές να περιλαμβάνουν και ερωτήσεις σχετικές με τον Χριστιανισμό και τον Ιησού από τη Ναζαρέτ.
Οι απαντήσεις που έδιναν τα «πνεύματα» σε τέτοιες ερωτήσεις ήταν πολύ διαφορετικές από τις απαντήσεις που παρείχε η εκκλησία. Ήταν πολύ πιο συναρπαστικές, και έφερναν ξανά στην επιφάνεια το ζήτημα των νεανικών χρόνων και της εκπαίδευσης του Ιησού. Μιλούσαν για έναν Ιησού που πριν αρχίσει την δημόσια δράση του στην Παλαιστίνη είχε ταξιδέψει στις μακρινές χώρες της Ανατολής αναζητώντας γνώση και σοφία στους Ζoροάστρες ιερείς της Περσίας, τους Βραχμάνους των Ινδιών και τους Βουδιστές μοναχούς του Θιβέτ και του Κασμίρ. Γεγονός είναι βέβαια ότι η εκκλησία δεν ήταν ποτέ φιλική προς τον Πνευματισμό, και τα αισθήματα ήταν αμοιβαία. Όσοι σχετιζόταν με τον Πνευματισμό, «πνεύματα» και Πνευματιστές, δεν είχαν λόγους να συμπαθούν την εκκλησία. Έτσι δεν θα πρέπει να θεωρηθεί απίθανη η περίπτωση «του Ιησού στην Ανατολή» να πρόκειται για «στημένη» υπόθεση.
Η πρώτη σαφής αναφορά για ταξίδια του Ιησού στην Ανατολή προήλθε από το λεγόμενο «Υδροχοϊκό ευαγγέλιο». Ένα κείμενο που εμφανίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Περιείχε μια καταγραφή του πνευματιστή Levi με την περιγραφή της ζωής του Χριστού όπως την έλαβε μέσω «channeling». Ως πηγή προέλευσης αυτού του «Υδροχοϊκού ευαγγελίου» αναφέρονται τα «Ακασικά Αρχεία» (Akashic Records», ένα είδος βάσης δεδομένων στη οποία καταγράφεται το κάθε τι συμβαίνει στο Σύμπαν.
Το κείμενο αυτό ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό το ευαγγέλιο του Λουκά. Περιλαμβάνει όμως περιγραφές για τα «χαμένα χρόνια» του Χριστού που δεν υπήρχαν σε κανένα άλλο κείμενο πριν τον 19ο αιώνα.
Το κείμενο μιλά για ταξίδια του Ιησού στην Περσία, την Ινδία, το Θιβέτ, την Ελλάδα και την Αίγυπτο, μέσα από τα οποία γνώρισε την σοφία - αλλά και την ανοησία - της ανθρώπινης αναζήτησης.
Ο νεαρός Ιησούς που περιγράφεται μοιάζει πάρα πολύ με εκείνον των ευαγγελίων. Συγκρούεται με ιερατεία που προσπαθούν να ελέγξουν τους πιστούς τους και προσπαθεί να περάσει τη «Γνώση» στον απλό λαό.
Μια άλλη ακόμα πιο σημαντική εξέλιξη στο αίνιγμα των χαμένων χρόνων του Ιησού έλαβε χώρα στο τέλος του 19ου αιώνα. Γύρω στο 1887 ένας Ρώσος ταξιδευτής, ο Νίκολας Νοτόβιτς ταξιδεύοντας στο Θιβέτ άκουσε φήμες για κάποιον «προφήτη Ισσά», πρόσωπο της αρχαιότητας που έχαιρε μεγάλου σεβασμού ανάμεσα στους ντόπιους. Ένα ατύχημα τον έφερε σ’ ένα Βουδιστικό μοναστήρι στη Λαδδάκη (Ladakh). Εκεί οι μοναχοί που τον φρόντιζαν δέχτηκαν και το έδειξαν μερικά αρχαία βιβλία τα οποία, όπως του είπαν, περιέγραφαν την ζωή του Ισσά, προφήτη του Ισραήλ, καθώς και τα ταξίδια του στο Κασμίρ και το Θιβέτ.
Ο Νοτόβιτς αν και εβραϊκής καταγωγής, είχε ασπαστεί με φανατισμό το Χριστιανισμό - πράγμα πολύ ασυνήθιστο για Εβραίο - και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τα κείμενα αυτά. Οι μοναχοί δέχτηκαν να του τα μεταφράσουν και μέχρι να αναρρώσει κρατούσε σημειώσεις και κατέγραφε το κείμενο όπως του το μετέφραζαν. Το κείμενο, το οποίο κατάφερε να δημοσιεύσει όταν επέστρεψε στην Ευρώπη, αποκάλυπτε έναν Ιησού αρκετά όμοιο με αυτόν του «Υδροχοϊκού ευαγγελίου» του Levi.
Και φήμες επέμεναν.
Το 1922 ο Swami Abhedananda μοναχός και μαθητής του Sri Ramachrisna στο ναό Barahanagar κοντά στην Καλκούτα έμαθε από ένα λάμα στο μοναστήρι Hemis ή Himis Gompa στη Ladakh ότι υπάρχουν κείμενα που αναφέρονται στον Ιησού. Μάλιστα επέβλεψε μια έκδοσή αυτών των κειμένων το 1929 στη γλώσσα Bengali.
Την ίδια χρονιά (1929) ο Ρώσος ζωγράφος και εξερευνητής Nickolas Roerich στη διάρκεια μια αποστολής του στην Ασία κράτησε στο ταξιδιωτικό του ημερολόγιο σημειώσεις από αυτά τα κείμενα.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1939, ένας λάμα πάλι στο Himis έδειξε κάποια αρχαία βιβλία σε μια ταξιδιώτισσα, την Elisabeth Caspari, λέγοντάς της ότι αναφέρονται στον Ιησού.
Από τότε μέχρι σήμερα πολλοί αναζήτησαν αυτά τα χειρόγραφα για τα οποία μιλούσαν οι αναφορές αλλά χωρίς επιτυχία. Δυτικοί ταξιδιώτες που επισκέπτονταν Βουδιστικά μοναστήρια στη περιοχή της Ladakh ανέφεραν επανειλημμένα ότι όσοι ερωτούνταν έδειχναν άγνοια.
Είναι λίγο απίθανο να κρύβουν οι Βουδιστές τόσο σημαντικά κείμενα, τι στιγμή μάλιστα που παρουσιάζουν έναν Ιησού με πολύ «βουδιστικές» ιδέες.
Κατά την πιο πρόσφατη εξέλιξη, πριν μερικά χρόνια, ο ειδικός σε θέματα θρησκειών Joe Szimhart, έγραψε στον Θιβετιανό λόγιο Nawang Tsering ζητώντας πληροφορίες για αυτά τα κείμενα, τα οποία τόσες φήμες θέλουν να βρίσκονται στο Βουδιστικό μοναστήρι Hemis Gompa στη Λαδάκη (Ladakh) του Ινδικού, σήμερα, Κασμίρ. Ο Tsering δέχτηκε να ασχοληθεί με το θέμα και ζήτησε από ένα φίλο του, μοναχό και ιστορικό σε αυτό ακριβώς το μοναστήρι να το ερευνήσει. Ήταν μεγάλη ευκαιρία να ξεκαθαριστεί το θέμα καθώς ο άνθρωπος που ανέλαβε να το ερευνήσει ήταν ντόπιος και μέσα στα πράγματα, και όχι κάποιος περαστικός Δυτικός ταξιδιώτης.
Το αποτέλεσμα της έρευνας του Tsering και του φίλου κατέληξε σε αδιέξοδο. Σύμφωνα με τα λόγια του, «τέτοιο χειρόγραφο δεν υπήρχε ποτέ σε αυτό η σε οποιοδήποτε άλλο Βουδιστικό μοναστήρι». Ανέφερε ότι κατά τη γνώμη του επρόκειτο μάλλον για στημένη υπόθεση και είπε ότι κάτι τέτοιο δεν το θεωρούσε περίεργο. Γνώριζε πολλούς ανυπόστατους μύθους για τον Βούδα στην Ανατολή και θεωρούσε φυσικό να υπάρχουν ανάλογοι μύθοι για τον Ιησού στη Δύση.
Φαίνεται πάντως ότι ο Νοτόβιτς όπως και οι άλλοι, ίσως, κράτησε στις σημειώσεις του διηγήσεις για κάποιον Ισσά (Issa/Isa) ή Yussuf Assa που πράγματι άκουσε και που κυκλοφορούν στην Ανατολή. Γιατί υπάρχουν τέτοιες παραδόσεις που αναφέρονται στον Ιησού από τη Ναζαρέτ. Έχουν όμως Νεστοριανή προέλευση με αρκετές επιρροές Μονοφυσιτισμού και Ισλάμ, πράγμα φανερό και στις σημειώσεις του Νοτόβιτς.
Οι Νεστοριανοί ήταν Χριστιανοί που θεωρήθηκαν αιρετικοί και διώχθηκαν από την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Βρήκαν όμως καταφύγιο στην Περσία και από εκεί ανέπτυξαν μια απίστευτη - ειρηνική - ιεραποστολική δραστηριότητα φτάνοντας μέχρι την Ιαπωνία από τον 6ο αιώνα ήδη! Αργότερα συνέχισαν να επιβιώνουν μέσα στο Ισλάμ (το οποίο ήταν αρκετά επηρεασμένο από τον Μονοφυσιτισμό της Αιγύπτου - τον Κοπτικό Χριστιανισμό) και εξακολουθούν να υπάρχουν κοινότητές τους μέχρι σήμερα στο Κουρδιστάν και το Ιράκ.
Οι σημειώσεις του Νοτόβιτς δείχνουν να προέρχονται από παρόμοιες πηγές επηρεασμένες από το Νεστοριανισμό και το Μονοφυσιτισμό. Ακόμα και το όνομα με το οποίο είναι γνωστός ο Ιησούς σε αυτές τις παραδόσεις, «Ισσά» είναι το όνομα που χρησιμοποιεί το Κοράνι για τον Ιησού. Έτσι δεν πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα να είναι πολύ μεταγενέστερες του 6ου αιώνα. Αν πάλι υπάρχουν κάπου παλαιότερες καταγραφές αυτών των διηγήσεων θα πρέπει να περιμένουμε την εμφάνιση τους, ώστε να γίνει δυνατό να αξιολογηθούν. Μέχρι τότε το θέμα θα παραμένει ανοιχτό μεν αλλά αμφίβολο.
Πληροφορίες όμως για τέτοια ταξίδια του Ιησού στην Ασία ήρθαν και από άλλες πλευρές.
Ο γνωστός «ψυχικός» του μεσοπολέμου Έντγκαρ Κέυση μέσα από τις «αναδρομές» του σε περασμένες ζωές έδινε πληροφορίες για ταξίδια του Ιησού στο Κασμίρ με μεγάλες ομοιότητες με εκείνες που προέρχονται από τις σημειώσεις του Νοτόβιτς. Υπάρχει βέβαια πάντα η πιθανότητα να ήξερε για αυτές καθώς είχαν δει τη δημοσιότητα σε πολλά μέρη του κόσμου.
Επίσης πολλές πληροφορίες για θρυλούμενα ταξίδια του Ιησού περιέχονται σ’ ένα αινιγματικό βιβλίο που εμφανίστηκε γύρω στο 1950, το βιβλίο της URANTIA.
Σε αυτό αναφέρεται ότι ο Ιησούς πράγματι ταξίδεψε σε διάφορες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου (και στην Ελλάδα). Περιγράφονται ταξίδια που έκανε από τη Ρώμη ως τη Μεσοποταμία και από την Αίγυπτο ως τη χερσόνησο της Κριμαίας στη Μαύρη Θάλασσα. Τονίζεται όμως ότι ο Ιησούς δεν πήγε ποτέ στη Ινδία. Σύμφωνα με αυτό το βιβλίο ο Ιησούς κράτησε μυστικά τα ταξίδια του από όλους. Η οικογένειά του νόμιζε πως όλα τα χρόνια της απουσίας του βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια.
Επίσης για το βιβλίο της URANTIA, ο λόγος των ταξιδιών του Ιησού δεν ήταν να γνωρίσει τη σοφία των μεγάλων θρησκειών της εποχής του, αλλά να προετοιμάσει το έδαφος για τη διάδοση του μηνύματος που θα έφερνε στον κόσμο λίγο αργότερα. Μια τέτοια αιτιολογία ταιριάζει περισσότερο στην εικόνα του Ιησού που γνωρίζουμε από τα διάφορα επίσημα και ανεπίσημα ευαγγέλια. Το βιβλίο της URANTIA υποστηρίζει ότι οι περισσότεροι από εκείνους που συνάντησε στα ταξίδια του, έπαιξαν αργότερα σημαντικό ρόλο στη διάδοση του Χριστιανισμού, αν και οι περισσότεροι από αυτούς ποτέ δεν έμαθαν ότι ο νεαρός Ιουδαίος που είχαν συναντήσει μερικά χρόνια αργότερα ήταν ο ίδιος με τον Ιησού από τη Ναζαρέτ που θα λάτρευαν αργότερα.
Ο αντίλογος
Σχετικά με όλες αυτές τις φήμες υπάρχουν ορισμένα ερωτηματικά που θα πρέπει να απαντηθούν πριν γίνει δυνατό να θεωρηθούν σοβαρές.
Κατ’ αρχήν γιατί δεν βρέθηκαν τα κείμενα; Τι συμφέρον είχαν οι Λάμα του Θιβέτ να τα κρύβουν;
Υπάρχει κατ’ αρχήν η «επίσημη» άποψη για το κενό που παρουσιάζουν οι διηγήσεις των ευαγγελίων. Αυτή είναι λίγο πολύ γνωστή και είναι κοινή στις περισσότερες, αν όχι σε όλες, εκκλησίες. Για τις διάφορες εκκλησίες δεν υπάρχει θέμα εκπαίδευσης του Ιησού. Εφ’ όσον ήταν Θεός δεν είχε την ανάγκη ιδιαίτερης παιδείας, ούτε χρειαζόταν να μάθει «κόλπα» από Ινδούς φακίρηδες για να κάνει τα θαύματα που του αποδίδονται.
Έπειτα υπάρχει κάποιο πρόβλημα με το περίφημο βιβλίο «Τα Άγνωστα Χρόνια της Ζωής του Ιησού» του Νίκολα Νοτόβιτς. Ή μάλλον με την εποχή που γράφτηκε. Τότε δεν ήξεραν – και ο Νότοβιτς σίγουρα αγνοούσε – ότι υπήρχε χριστιανική ιεραποστολική δραστηριότητα στην Κεντρική Ασία, τουλάχιστον μέχρι να αποκοπούν οι δρόμοι προς την Κίνα από το Ισλάμ τον 7ο αιώνα (θυμάστε την ιστορία του πως έφτασε ο μεταξοσκώληκας από την Κίνα στον Ιουστινιανό; Από πού πέρασαν οι μοναχοί-κατάσκοποι νομίζεται στο δρόμο τους από την Κίνα;). Γι’ αυτό η τυχόν ύπαρξη κειμένων για τον Ιησού στην περιοχή είναι φυσιολογική.
Όμως το κυριότερο πρόβλημα όλων αυτών των διηγήσεων για άγνωστα ταξίδια του Ιησού βρίσκεται στη γενικότερη εικόνα του Ιησού, όπως αυτή έχει φτάσει στις μέρες μας μέσα από τα διάφορα ευαγγέλια, σε συνδυασμό με τις γνώσεις μας για τον τότε κόσμο.
Ο κοσμοπολιτισμός στα χρόνια του Χριστού
Ο Ιησούς έζησε σε μια εποχή που μόνο η σημερινή μπορεί να συγκριθεί μαζί της στον κοσμοπολιτισμό. Ιδέες, φυλές, θρησκείες, φιλοσοφίες, ερχόταν σε επαφή και ανακατευόταν μέσα στο καζάνι που ονομαζόταν Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι πολύ ευνοϊκές συνθήκες που πρόσφερε η κεντρική διοίκηση στη διακίνηση των ιδεών ήταν πρωτοφανείς. Ενιαίο κράτος, ασφάλεια στις συγκοινωνίες κλπ. οι διεθνείς γλώσσες (κυρίως Ελληνικά).
Μια διαδικασία ενοποίησης που ξεκίνησε ο Μέγας Αλέξανδρος άρχισε να έχει ορατά αποτελέσματα εκείνο τον καιρό που η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία άρχιζε να ζει την ακμή της.
Οι κοσμογυρισμένοι συγγραφείς της εποχής δεν χάνουν την ευκαιρία να αναφέρουν, ότι πιο αξιοσημείωτο και αξιοπερίεργο συναντούσαν στα ταξίδια τους, με σκοπό να εντυπωσιάσουν ένα κοινό που διψούσε για εντυπωσιασμό.
Αυτό που αναφέρουν οι Πράξεις των Αποστόλων για τους Αθηναίους, ότι δηλαδή «Δεν είχαν καιρό παρά για να ακούνε καινούρια πράγματα» περιγράφει πολύ καλά τις τότε συνθήκες.
Μέσα σένα τέτοιο περιβάλλον άρχισε να κηρύττει ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ. Είναι λογικό λοιπόν να περιμένει κανείς να βρει ενδείξεις κοσμοπολιτισμού στα λόγια του - αν ήταν κοσμογυρισμένος.
Κοσμοπολιτισμός έναντι Αγροτικής σοφίας
Γεγονός πάντως είναι πως χρειάζεται πλούσια φαντασία για να δει κανείς τέτοιες ενδείξεις στα λόγια του Ιησού. Στα λόγια του βρίσκει κανείς απλή αγροτική σοφία που σίγουρα καταφέρνει να εντυπωσιάσει με το περιεχόμενό της, αλλά δεν παραπέμπει σε κάποιον κοσμογυρισμένο ταξιδευτή.
Οι εχθροί του αναγνώριζαν ότι «Ποτέ άλλος άνθρωπος δεν δίδαξε έτσι όπως αυτός ο άνθρωπος» Ιωάν. 7:46. Όμως τα λόγια του, όπως έχουν καταγραφεί, είναι απλά και κατανοητά και από τους πιο απλούς ανθρώπους. Χρησιμοποιούσε παραδείγματα και εικόνες από την ζωή του αγρότη και του ψαρά. Τα λόγια του εξέπλητταν πολλούς βέβαια αλλά το περιεχόμενό τους, όπως παρουσιάζεται στις σχετικές διηγήσεις δεν προϋποθέτει φοίτηση και «μυήσεις» πέρα από την Παλαιστίνη. Όταν οι γνωστοί του απορούσαν για τις γνώσεις του αναφερόταν σε γνώσεις που είχαν να κάνουν με τη θεολογία τους και τον άνθρωπο, όχι σε εγκυκλοπαιδικές γνώσεις.
Ακόμα οι Φαρισαίοι τον κατηγορούσαν για πολλά πράγματα, κυρίως για διαφθορά, αλλά δεν τον κατηγόρησαν για επηρεασμό από άλλες θρησκείες. Και ήταν πολύ ευαίσθητοι σε τέτοια θέματα. Αν υπήρχαν έστω φήμες ότι τις γνώσεις του τις απόκτησε από εθνικές θρησκείες δεν θα παρέλειπαν να το θυμίζουν συνεχώς. Κι όμως εκείνοι απορούσαν περισσότερο για τον δυναμικό τρόπο με τον οποίο μιλούσε παρά για τον πλούτο των εξωτικών του γνώσεων.
Η Ναζαρέτ
Η Ναζαρέτ όπου μεγάλωσε ο Ιησούς ήταν μια μικρή πόλη. Όταν ο Ιησούς άρχισε να μιλά δημόσια η αντίδραση των συμπολιτών του δεν δικαιολογεί μεγάλο διάστημα απουσίας από τα μέρη τους: «Αυτός δεν είναι ο γιος του ξυλουργού;» Ματθ. 13:55. «Από που του ήλθε η σοφία και η δύναμη να κάνει τα θαύματα;» Ματθ. 13:54
Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι δεν θα είχαν τέτοιες απορίες αν είχε λείψει από την πόλη του για μακρινά ταξίδια. Αντίθετα φαίνεται πως ήταν γνωστός στους συμπολίτες του και πως μέχρι να αρχίσει να μιλάει δημόσια δεν τον θεωρούσαν σαν κάποιο άξιο προσοχής. Για αυτούς ήταν ένας αμόρφωτος ξυλουργός και μάλιστα πιθανότατα «αγνώστου πατρός»: «Δεν είναι αυτός ο ξυλουργός ο γιος της Μαρίας...;» Μαρκ. 6:2,3. «Πως αυτός ξέρει γράμματα, αφού δεν σπούδασε;» Ιωάν. 7:15. «Αλλά τούτον τον ξέρουμε από που είναι...» Ιωάν. 7:27.
Σχετικά με τη βαθιά γνώση που έδειχνε ο Ιησούς για τον ανθρώπινο χαρακτήρα θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ναζαρέτ βρισκόταν σε σταυροδρόμι καραβανιών που περνούσαν με προορισμό την Ανατολή ή τη Μεσόγειο θάλασσα. Άνθρωποι απ’ όλες τις φυλές και τις θρησκείες περνούσαν από τα μέρη του. Απλά και μόνο συναναστρεφόμενος εκείνους που ακολουθούσαν τα καραβάνια θα μπορούσε, μένοντας στην πόλη του, να μάθει πάρα πολλά για τον κόσμο και να αποκτήσει γνώσεις χωρίς να χρειάζεται να ταξιδέψει στην άκρη του κόσμου.
Έτσι όσο δεν δίνονται ικανοποιητικές εξηγήσεις για τα παραπάνω, οι φήμες για μακρινά ταξίδια είναι αμφίβολες..
Θα μπορούσε βέβαια να υποστηριχθεί ότι τα κείμενα των ευαγγελίων αλλοιώθηκαν. Μερικοί πιστεύουν ότι η Καινή Διαθήκη είναι μια συλλογή μύθων που φτιάχτηκε για να στηρίξει την εκκλησιαστική εξουσία. Αυτός είναι ο εύκολος τρόπος για να εξηγηθούν τα πάντα. Αλλά δεν μπορεί να σταθεί. Κατ’ αρχήν οι λεπτομέρειες είναι τόσες πολλές που είναι αδύνατον να αποδοθούν όλες σε μεταγενέστερη «αλλοίωσή» τους από εκκλησιαστικούς αντιγραφείς. Ακόμα και η ύπαρξη κάποιων αντιφάσεων ενισχύει την συνολική αξιοπιστία των κειμένων. Είναι φανερό ότι εάν τα κείμενα τον ευαγγελίων είχαν γραφτεί ή αλλοιωθεί με σκοπό την εκκλησιαστική προπαγάνδα οι μικροδιαφορές και αντιφάσεις που περιέχουν μεταξύ τους, θα είχαν εξαλειφθεί και αυτές, για ευνόητους λόγους. Αυτό δεν συμβαίνει. Αντίθετα περιέχουν αρκετές αναφορές που δεν συμφέρουν καθόλου ορισμένες εκκλησιαστικές αρχές, γι’ αυτό και η Καθολική εκκλησία την συμπεριλάμβανε μέσα στα «απαγορευμένα» βιβλία (επί ποινή θανάτου!).
Αλλά γιατί η σιωπή των ευαγγελίων;
Πίσω από τις διάφορες απόψεις και τις «εξωτικές» φήμες για μυστηριώδη ταξίδια του Ιησού στην Ανατολή υπάρχει ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Τα ευαγγέλια σιωπούν και δεν δίνουν σαφείς πληροφορίες για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του Ιησού. Αυτό είναι κάτι που δεν γίνεται εύκολα κατανοητό στο σύγχρονο νου μας. Και θα ήταν πραγματικά ύποπτο αν επρόκειτο για μεμονωμένο περιστατικό, για κάποια ιδιαιτερότητα των ευαγγελίων.
Αλλά η απουσία πληροφοριών για την παιδική ηλικία και τα νεανικά χρόνια εκείνων που ζήσαν τον καιρό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αποτελεί μάλλον τον κανόνα παρά την εξαίρεση.
Οποιοσδήποτε μπορεί να διαπιστώσει εύκολα, αν διαβάσει κείμενα αρχαίων βιογράφων, όπως του Πλούταρχου που έζησε πολύ κοντά στην εποχή του Ιησού, ότι η καταγραφή των περιστατικών της παιδικής και νεανικής ηλικίας διαφόρων ανδρών της αρχαιότητας είναι πάντα ελλιπής. Από αποσπασματική έως ανύπαρκτη. Οι λεπτομέρειες απουσιάζουν τις περισσότερες βιογραφίες εκείνης της εποχής. Υπάρχει βέβαια κάποιος λόγος για αυτό, αν και μας είναι δύσκολο να τον κατανοήσουμε σήμερα. Έχει να κάνει με τη θέση των παιδιών κατά την αρχαιότητα. Η ίδια η λέξη παιδί (παις/παιδίσκη) σήμαινε επίσης «δούλος» και «δούλη». Πράγματι, η θέση των παιδιών δεν ήταν σημαντικότερη από αυτή των δούλων! Μόνο μετά την ενηλικίωση αποκτούσαν τα λόγια και οι πράξεις κάποιου σημασία για την κοινωνία. Οι δούλοι ιδιαίτερα κατά τη Ρωμαϊκή εποχή θεωρούνταν πράγματα (res). Όπως κανείς δεν δίνει σημασία σ’ ένα πράγμα έτσι οι αρχαίοι βιογράφοι (όχι μόνο οι ευαγγελιστές αλλά και άλλοι όπως ο Πλούταρχος) προσπερνούσαν βιαστικά τα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου που περιέγραφαν. Άρχιζαν τις λεπτομέρειες μετά την ενηλικίωση την οποία σημάδευε συνήθως η στράτευση. Πριν την ενηλικίωση θεωρούνταν άξια αναφοράς μόνο τυχόν ασυνήθιστα περιστατικά της παιδικής ηλικίας κάποιου (όπως εκείνο του μικρού Ιησού στο Ναό), και εκείνα μόνο στις περιπτώσεις που επεδείκνυαν στον αναγνώστη κάτι από τον χαρακτήρα που θα έδειχνε αργότερα.
Ειδικά για τους Ιουδαίους το έτος της ουσιαστικής ένταξης ενός άνδρα στη κοινωνία ήταν το 30ο. Μόνο μετά τα τριάντα του χρόνια αποκτούσε πλήρη αξία ο άνθρωπος. Έτσι δεν είναι καθόλου περίεργο το ότι οι ουσιαστικές διηγήσεις για τον Ιησού ξεκινούν μετά τα τριάντα του, όσο κι αν δεν μας ικανοποιεί κάτι τέτοιο....η φωτιά
Τελικά ποια να είναι η φωτιά πίσω από τον καπνό που καλύπτει τα νεανικά χρόνια του Ιησού;
Η σιωπή των ευαγγελίων για τα νεανικά χρόνια του Ιησού, όσο δικαιολογημένη και αν ήταν για την εποχή της δεν θα παύει να προβληματίζει. Και όσο υπάρχει κενό σε αυτά που γνωρίζουμε, τόσο θα συνεχίζουν οι διάφορες φήμες. Ακόμα, το θέμα των ταξιδιών του Ιησού θα παραμένει ανοιχτό αφού δεν υπάρχουν ασφαλείς πληροφορίες για το τι έκανε πριν αρχίσει τη δημόσια δράση του.
Όλη αυτή η αβεβαιότητα κάποιους καίει. Αλλά ποιους;
Ευθύνονται οι άνθρωποι των εκκλησιών που προσπαθούσαν να κρύψουν κάτι;
Ή μήπως σκοπός του θορύβου είναι ο αποπροσανατολισμός των ανθρώπων που γοητεύονται τόσο πολύ από τα ζητήματα γύρω από το πρόσωπο του Ιησού Χριστού ώστε τελικά να χάνουν τον ίδιο τον Ιησού;
Αν υπάρχει κάπου φωτιά αυτή είναι σίγουρα στα ίδια τα λόγια του Ιησού.
Όσο για τα ακριβή γεγονότα, παραμένουν άγνωστα.
Τελικά η θρησκεία ή οι απόψεις που έχουν κάποιοι για τις θρησκείες, μας λένε περισσότερα για τον χαρακτήρα τους παρά για τον Θεό.
Στην πραγματικότητα ο καθένας πιστεύει πιο πολύ αυτό που θέλει παρά αυτό που βλέπει. Συνήθως έχουμε εκ προοιμίου σχηματίσει μέσα μας μια άποψη, και απλώς διαλέγουμε και δίνουμε σημασία σε εκείνα τα γεγονότα που στηρίζουν καλύτερα την άποψή μας! Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια για να ανοίξει ο νους και σε εκείνες τις απόψεις που δεν «χαϊδεύουν» τα αυτιά μας και τι απόψεις μας.
Πότε γεννήθηκε ο Ιησούς;
Για πολλούς είναι αυτονόητο το ότι ο Ιησούς γεννήθηκε το έτος 0 αφού ονομάζουμε το έτος που τελειώνει 1998 μετά Χριστόν. Κι όμως δεν είναι έτσι τα πράγματα!
Σύμφωνα με τη χρονολογία που χρησιμοποιούμε, ο βασιλιάς Ηρώδης πέθανε το 4π.Χ. Τα ευαγγέλια όμως ισχυρίζονται ότι όταν πέθανε ο Ηρώδης, ο μικρός Ιησούς ήταν ήδη πάνω από 2 ετών. Τι συνέβη; Σήμερα είναι γενικά αποδεκτό ότι η διαφορά οφείλεται σ’ ένα σφάλμα υπολογισμού κάποιου αστρονόμου-μοναχού του Διονυσίου του Μικρού, τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Αυτός λανθασμένα υπολόγισε ότι το έτος γέννησης του Ιησού ήταν το 754 «από κτίσεως Ρώμης» ενώ το σωστό είναι γύρω στο 747 ενώ ο θάνατος του Ηρώδη στο 750. Οι συνήθεις χρονολογίες που προτείνονται ως πιθανές για τη γέννηση του Ιησού βρίσκονται δηλαδή μεταξύ το 9 και του 4 προ Χριστού, όσο παράλογο κι αν ακούγεται αυτό με πιθανότερη χρονολογία το 7π.Χ.
Όσο για την ακριβή ημερομηνία γέννησής του, η 25η Δεκεμβρίου που όλοι γνωρίζουμε, και αυτή παρουσιάζει κάποια προβλήματα. Τα ευαγγέλια μιλούν για βοσκούς οι οποίοι την ώρα της γέννησης βρισκόταν έξω προσέχοντας τα κοπάδια τους τη νύχτα. Όμως ο χειμώνας στη Ιερουσαλήμ είναι βαρύς. Μερικές φορές συμβαίνει ακόμα και να χιονίσει. Η παρουσία βοσκών που διανυκτέρευαν στην ύπαιθρο δεν ταιριάζει σε εποχή μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Το ίδιο και η αναφορά ότι όλα αυτά συνέβησαν στη διάρκεια κάποιας απογραφής. Είναι λίγο περίεργο να καλούν τον πληθυσμό σε απογραφή μέσα στο χειμώνα.
Επειδή η 25η Δεκεμβρίου θεωρούνταν γιορτή και για τις παλαιότερες θρησκείες - γιόρταζαν τη γέννηση του Ήλιου της Δικαιοσύνης (Natalis Solis Invicti) - μερικοί διατυπώνουν την άποψη ότι εξ επίτηδες ορίστηκε αυτή η ημερομηνία για να γιορτάζεται η γέννηση του ιδρυτή της νέας θρησκείας.
Από την άλλη, η παράδοση που θέλει την γέννηση του Ιησού το χειμώνα ξεκίνησε μάλλον νωρίς ανάμεσα στους Χριστιανούς. Μια ακόμα αρχαιότερη ημερομηνία για τα Χριστούγεννα είναι η 6η Ιανουαρίου που και αυτή βρίσκεται πολύ κοντά στην σημερινή, μέσα στο χειμώνα.
Κατά βάθος βέβαια περισσότερη σημασία έχει το ίδιο το γεγονός παρά η ημερομηνία του. Η σταύρωση και η ανάσταση για παράδειγμα δεν γιορτάζονται σε κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία. Το περιεχόμενο τέτοιων γιορτών βρίσκεται στο νόημά τους καθώς αποτελούν ευκαιρίες ανάμνησης.
Όσο για την πραγματική ημερομηνία γέννησης του Ιησού, ίσως οι αναφορές στο «Άστρο των Χριστουγέννων» να μπορούν να ρίξουν λίγο περισσότερο φως.
Το Άστρο των Χριστουγέννων
Λίγο καιρό μετά τη γέννηση του Ιησού τα ευαγγέλια αναφέρουν ότι εμφανίστηκαν κάποιοι «μάγοι από τη Ανατολή» ζητώντας να μάθουν για τον «νεογέννητο βασιλιά» του οποίου είχαν δει «το αστέρι του στη ανατολή». Τα ευαγγέλια αναφέρουν ότι επισκέφθηκαν τον μικρό Ιησού στο σπίτι όπου έμενε στη Βηθλεέμ (η «μάγοι στη φάτνη» είναι μεταγενέστερος μύθος).
Ποιοι ήταν και τι είχαν δει ώστε να σκεφτούν κάτι τέτοιο;
Ως «Μάγοι» ήταν, εκείνη την εποχή, γνωστοί οι ιερείς μιας μορφής Ζωροαστρισμού. Της θρησκείας των Περσών που λίγο πολύ κυριαρχούσε τότε στην Μεσοποταμία. Είναι επίσης γνωστό ότι οι «Μάγοι» αυτοί είχαν πάθος με την αστρολογία και την παρατήρηση του ουρανού. Αν πράγματι είχαν παρατηρήσει κάτι ασυνήθιστο στον ουρανό η εμφάνισή τους θα μπορούσε να θεωρηθεί δικαιολογημένη.
Οι αναφορές μιλούν για «ένα αστέρι στη ανατολή» το οποίο ερμήνευσαν ως την γέννηση ενός «νέου βασιλιά». Θα μπορούσε βέβαια η εξιστόρηση αυτή να θεωρηθεί εντελώς φανταστική ή και να αποδοθεί η εμφάνιση του «Άστρου» σε κάποιο υπερφυσικό φαινόμενο.
Ωστόσο, ένα αστρονομικό φαινόμενο που πολύ θυμίζει τις αναφορές για το «άστρο στην ανατολή» πράγματι συνέβη γύρω στην εποχή που μας ενδιαφέρει. Στην αρχή του καλοκαιριού του 7π.Χ. μια εξαιρετική περίπτωση «συνόδου» πλανητών αναμφίβολα θα έστρεψε πολλά μάτια στον ουρανό. Η Γη, ο Δίας, ο Κρόνος, και ο Ουρανός βρέθηκαν ευθυγραμμισμένοι, στον αστερισμό των Ιχθύων (σημειώστε τη Συγχρονικότητα το «ΙΧΘΥΣ» αργότερα σήμαινε το Χριστό) ακριβώς στη ανατολή. Με τον Δία και τον Κρόνο να αλληλοκαλύπτωνται κατά διαστήματα. Θα ήταν ένα πολύ εντυπωσιακό θέαμα! Τη δε νύχτα της 21ης Ιουνίου του 7π.Χ. το φαινόμενο κορυφώθηκε με την ταυτόχρονη ευθυγράμμιση και της Σελήνης. Εκείνη τη νύχτα, γύρω στις 11:30 (τοπική ώρα) φάνηκε στον ουρανό της Μεσοποταμίας (και όχι μόνο), να ανατέλλει μέσα από τους Ιχθύες το εντυπωσιακό αυτό σύμπλεγμα ακριβώς από το σημείο της ανατολής.
Να ήταν άραγε η βραδιά της 21ης Ιουνίου του 7π.Χ. η πραγματική νύχτα των Χριστουγέννων; Αν και δεν μπορούμε να πούμε κάτι τέτοιο με ασφάλεια είναι πολύ πιθανό. Η εποχή του καλοκαιριού θα ήταν κατάλληλη για την απογραφή. Επίσης μια τέτοια καλοκαιρινή νύχτα θα μπορούσε να δικαιολογήσει και τη διανυκτέρευση των βοσκών στα χωράφια.
Αλλά πάλι το «πότε» έχει μικρότερη σημασία από το «τι» στην συγκεκριμένη περίπτωση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ σε Νεοελληνική Απόδοση από τον καθ. Αθανάσιο Ι. Δεληκωστόπουλο, 1995.
Τα Άγνωστα Χρόνια της Ζωής του Ιησού. Νίκολα Νοτόβιτς. Εκδ. Πύρινος Κόσμος 1994.
Το βιβλίο της URANTIA.
Το άρθρο είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό "Φάκελος Χ" (τεύχος Δεκεμβρίου 1998)
Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του Ιησού τα ευαγγέλια δεν μας λένε τίποτα. Παραμένουν ιδιαίτερα σιωπηλά για το τι έκανε μεταξύ δώδεκα και τριάντα ετών. Πολλοί θρύλοι εμφανίστηκαν για να καλύψουν το κενό που υπάρχει στις ‘επίσημες’ πηγές πληροφόρησης. Τι να συνέβη άραγε σ’ αυτά τα σκιασμένα χρόνια και γιατί αποσιωπήθηκαν;
«Και μόλις έφτασε εκεί, εγκαταστάθηκε στην πόλη Ναζαρέτ, για να εκπληρωθεί εκείνο που λέχθηκε από τους προφήτες, ότι δηλαδή θα ονομαστεί Ναζωραίος.
Τις ημέρες εκείνες, εμφανίζεται ο Ιωάννης ο βαπτιστής και κηρύττει στην έρημο της Ιουδαίας»
(κατά Ματθαίον 1:23-2:1)
Στους παραπάνω στίχους από το ευαγγέλιο που έγραψε ο Ματθαίος εντοπίζεται ένα κενό 25 περίπου ετών. Η εγκατάσταση στη Ναζαρέτ έγινε όταν ο Ιησούς ήταν μικρό παιδί, ενώ οι «...ημέρες εκείνες...» της αμέσως επόμενης γραμμής μιλούν για την εμφάνιση του Ιωάννη, όταν ο Ιησούς κόντευε πια τα τριάντα. Φαίνεται πράγματι ότι ο Ευαγγελιστής είχε γράψει τουλάχιστον μια επιπλέον παράγραφο μεταξύ των δύο αυτών στίχων, η οποία όμως δεν έφτασε μέχρις εμάς. Τι να συνέβη; Χάθηκε ή αφαιρέθηκε το κομμάτι που θα συνέδεε χρονικά τους δύο στίχους;
Η απουσία αναφορών στα νεανικά χρόνια του Ιησού χαρακτηρίζει και τα υπόλοιπα κανονικά ευαγγέλια μόνο όμως στο κατά Ματθαίο είναι φανερό ότι λείπει κάποιο κομμάτι. Όπως και να έχει πάντως δεν είναι εύκολο να αγνοήσει κανείς ένα τέτοιο κενό. Υπάρχουν γεγονότα στη ζωή του τα οποία αποσιωπήθηκαν;
Έκανε ταξίδια που δεν «συνέφερε» να μαθευτούν; Ακόμα και για τους πιο καλόπιστους αυτή η απουσία αναφορών μοιάζει ύποπτη. Συνέβη κάτι που δεν θα «συνέφερε» να το μάθουμε; Πρόκειται για λογοκρισία; Τι μπορεί επιτέλους να έκανε ο Ιησούς εκείνα τα χρόνια ώστε να αξίζει να αποσιωπηθούν;
Όπως λένε, «δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά». Η απουσία αναφορών στα γεγονότα που σημάδεψαν τα νεανικά χρόνια του Ιησού θα πρέπει να οφείλεται κάπου. Πού όμως;
Τα ταξίδια του Ιησού
Τα περισσότερα ευαγγέλια (κανονικά και μη) συμφωνούν ότι ο Ιησούς, παιδί ακόμα, βρέθηκε στην Αίγυπτο για ένα μικρό διάστημα. Από όλα τα άλλα ταξίδια που φημολογείται ότι έκανε, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις σε μερικά απόκρυφα ευαγγέλια, καθώς και κάποιες παραδόσεις, για ένα ακόμη ταξίδι, και πάλι στην Αίγυπτο, λίγο πριν αρχίσει τη δημόσια δράση του. Πέρα από αυτά τα δύο ταξίδια οι πληροφορίες γίνονται όλο και πιο αναξιόπιστες.
Το πρόβλημα:
«Από που του ήλθε η σοφία και η δύναμη να κάνει τα θαύματα;» Ματθ. 13:54.
Σε μεταγενέστερες εποχές, πιο κοντινές στη δική μας, οι διάφορες φήμες για τον Ιησού απέκτησαν και μια ακόμα αιτία. Στα μάτια των σπουδαγμένων φαινόταν απίθανο να μπορούσε ο γιος ενός ξυλουργού, ξυλουργός και ο ίδιος αν πιστέψουμε τα ευαγγέλια, να τα βάζει με τόση επιτυχία, με τους θεολόγους της εποχής του. Και όπως δεν είχαν διάθεση να μείνουν ικανοποιημένοι με την «επίσημη» άποψη, ότι δηλαδή αφού ήταν Θεός δεν είχε πρόβλημα γνώσεων, άρχισαν να κάνουν διάφορες υποθέσεις για ταξίδια του Ιησού σε μακρινές χώρες και κέντρα μάθησης του αρχαίου κόσμου.
Οι ανανεωμένοι θρύλοι
Η κυριότερη εξέλιξη στο ζήτημα σημειώθηκε γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα. Εκείνη την εποχή είχε αρχίσει να γίνεται της μόδας ο «Πνευματισμός», η επικοινωνία με πνεύματα, νεκρών και όχι μόνο. Στις διάφορες πνευματιστικές συνεδρίες (seance) με την «εμφάνιση» του «πνεύματος» άρχιζαν οι ερωτήσεις. Οι παρευρισκόμενοι μπορούσαν να κάνουν ερωτήσεις και το «πνεύμα» μέσω του Ενδιάμεσου Πνευματιστή (Μέντιουμ) έδινε τις απαντήσεις του. Ήταν φυσικό οι ερωτήσεις αυτές να περιλαμβάνουν και ερωτήσεις σχετικές με τον Χριστιανισμό και τον Ιησού από τη Ναζαρέτ.
Οι απαντήσεις που έδιναν τα «πνεύματα» σε τέτοιες ερωτήσεις ήταν πολύ διαφορετικές από τις απαντήσεις που παρείχε η εκκλησία. Ήταν πολύ πιο συναρπαστικές, και έφερναν ξανά στην επιφάνεια το ζήτημα των νεανικών χρόνων και της εκπαίδευσης του Ιησού. Μιλούσαν για έναν Ιησού που πριν αρχίσει την δημόσια δράση του στην Παλαιστίνη είχε ταξιδέψει στις μακρινές χώρες της Ανατολής αναζητώντας γνώση και σοφία στους Ζoροάστρες ιερείς της Περσίας, τους Βραχμάνους των Ινδιών και τους Βουδιστές μοναχούς του Θιβέτ και του Κασμίρ. Γεγονός είναι βέβαια ότι η εκκλησία δεν ήταν ποτέ φιλική προς τον Πνευματισμό, και τα αισθήματα ήταν αμοιβαία. Όσοι σχετιζόταν με τον Πνευματισμό, «πνεύματα» και Πνευματιστές, δεν είχαν λόγους να συμπαθούν την εκκλησία. Έτσι δεν θα πρέπει να θεωρηθεί απίθανη η περίπτωση «του Ιησού στην Ανατολή» να πρόκειται για «στημένη» υπόθεση.
Η πρώτη σαφής αναφορά για ταξίδια του Ιησού στην Ανατολή προήλθε από το λεγόμενο «Υδροχοϊκό ευαγγέλιο». Ένα κείμενο που εμφανίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα. Περιείχε μια καταγραφή του πνευματιστή Levi με την περιγραφή της ζωής του Χριστού όπως την έλαβε μέσω «channeling». Ως πηγή προέλευσης αυτού του «Υδροχοϊκού ευαγγελίου» αναφέρονται τα «Ακασικά Αρχεία» (Akashic Records», ένα είδος βάσης δεδομένων στη οποία καταγράφεται το κάθε τι συμβαίνει στο Σύμπαν.
Το κείμενο αυτό ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό το ευαγγέλιο του Λουκά. Περιλαμβάνει όμως περιγραφές για τα «χαμένα χρόνια» του Χριστού που δεν υπήρχαν σε κανένα άλλο κείμενο πριν τον 19ο αιώνα.
Το κείμενο μιλά για ταξίδια του Ιησού στην Περσία, την Ινδία, το Θιβέτ, την Ελλάδα και την Αίγυπτο, μέσα από τα οποία γνώρισε την σοφία - αλλά και την ανοησία - της ανθρώπινης αναζήτησης.
Ο νεαρός Ιησούς που περιγράφεται μοιάζει πάρα πολύ με εκείνον των ευαγγελίων. Συγκρούεται με ιερατεία που προσπαθούν να ελέγξουν τους πιστούς τους και προσπαθεί να περάσει τη «Γνώση» στον απλό λαό.
Μια άλλη ακόμα πιο σημαντική εξέλιξη στο αίνιγμα των χαμένων χρόνων του Ιησού έλαβε χώρα στο τέλος του 19ου αιώνα. Γύρω στο 1887 ένας Ρώσος ταξιδευτής, ο Νίκολας Νοτόβιτς ταξιδεύοντας στο Θιβέτ άκουσε φήμες για κάποιον «προφήτη Ισσά», πρόσωπο της αρχαιότητας που έχαιρε μεγάλου σεβασμού ανάμεσα στους ντόπιους. Ένα ατύχημα τον έφερε σ’ ένα Βουδιστικό μοναστήρι στη Λαδδάκη (Ladakh). Εκεί οι μοναχοί που τον φρόντιζαν δέχτηκαν και το έδειξαν μερικά αρχαία βιβλία τα οποία, όπως του είπαν, περιέγραφαν την ζωή του Ισσά, προφήτη του Ισραήλ, καθώς και τα ταξίδια του στο Κασμίρ και το Θιβέτ.
Ο Νοτόβιτς αν και εβραϊκής καταγωγής, είχε ασπαστεί με φανατισμό το Χριστιανισμό - πράγμα πολύ ασυνήθιστο για Εβραίο - και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τα κείμενα αυτά. Οι μοναχοί δέχτηκαν να του τα μεταφράσουν και μέχρι να αναρρώσει κρατούσε σημειώσεις και κατέγραφε το κείμενο όπως του το μετέφραζαν. Το κείμενο, το οποίο κατάφερε να δημοσιεύσει όταν επέστρεψε στην Ευρώπη, αποκάλυπτε έναν Ιησού αρκετά όμοιο με αυτόν του «Υδροχοϊκού ευαγγελίου» του Levi.
Και φήμες επέμεναν.
Το 1922 ο Swami Abhedananda μοναχός και μαθητής του Sri Ramachrisna στο ναό Barahanagar κοντά στην Καλκούτα έμαθε από ένα λάμα στο μοναστήρι Hemis ή Himis Gompa στη Ladakh ότι υπάρχουν κείμενα που αναφέρονται στον Ιησού. Μάλιστα επέβλεψε μια έκδοσή αυτών των κειμένων το 1929 στη γλώσσα Bengali.
Την ίδια χρονιά (1929) ο Ρώσος ζωγράφος και εξερευνητής Nickolas Roerich στη διάρκεια μια αποστολής του στην Ασία κράτησε στο ταξιδιωτικό του ημερολόγιο σημειώσεις από αυτά τα κείμενα.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1939, ένας λάμα πάλι στο Himis έδειξε κάποια αρχαία βιβλία σε μια ταξιδιώτισσα, την Elisabeth Caspari, λέγοντάς της ότι αναφέρονται στον Ιησού.
Από τότε μέχρι σήμερα πολλοί αναζήτησαν αυτά τα χειρόγραφα για τα οποία μιλούσαν οι αναφορές αλλά χωρίς επιτυχία. Δυτικοί ταξιδιώτες που επισκέπτονταν Βουδιστικά μοναστήρια στη περιοχή της Ladakh ανέφεραν επανειλημμένα ότι όσοι ερωτούνταν έδειχναν άγνοια.
Είναι λίγο απίθανο να κρύβουν οι Βουδιστές τόσο σημαντικά κείμενα, τι στιγμή μάλιστα που παρουσιάζουν έναν Ιησού με πολύ «βουδιστικές» ιδέες.
Κατά την πιο πρόσφατη εξέλιξη, πριν μερικά χρόνια, ο ειδικός σε θέματα θρησκειών Joe Szimhart, έγραψε στον Θιβετιανό λόγιο Nawang Tsering ζητώντας πληροφορίες για αυτά τα κείμενα, τα οποία τόσες φήμες θέλουν να βρίσκονται στο Βουδιστικό μοναστήρι Hemis Gompa στη Λαδάκη (Ladakh) του Ινδικού, σήμερα, Κασμίρ. Ο Tsering δέχτηκε να ασχοληθεί με το θέμα και ζήτησε από ένα φίλο του, μοναχό και ιστορικό σε αυτό ακριβώς το μοναστήρι να το ερευνήσει. Ήταν μεγάλη ευκαιρία να ξεκαθαριστεί το θέμα καθώς ο άνθρωπος που ανέλαβε να το ερευνήσει ήταν ντόπιος και μέσα στα πράγματα, και όχι κάποιος περαστικός Δυτικός ταξιδιώτης.
Το αποτέλεσμα της έρευνας του Tsering και του φίλου κατέληξε σε αδιέξοδο. Σύμφωνα με τα λόγια του, «τέτοιο χειρόγραφο δεν υπήρχε ποτέ σε αυτό η σε οποιοδήποτε άλλο Βουδιστικό μοναστήρι». Ανέφερε ότι κατά τη γνώμη του επρόκειτο μάλλον για στημένη υπόθεση και είπε ότι κάτι τέτοιο δεν το θεωρούσε περίεργο. Γνώριζε πολλούς ανυπόστατους μύθους για τον Βούδα στην Ανατολή και θεωρούσε φυσικό να υπάρχουν ανάλογοι μύθοι για τον Ιησού στη Δύση.
Φαίνεται πάντως ότι ο Νοτόβιτς όπως και οι άλλοι, ίσως, κράτησε στις σημειώσεις του διηγήσεις για κάποιον Ισσά (Issa/Isa) ή Yussuf Assa που πράγματι άκουσε και που κυκλοφορούν στην Ανατολή. Γιατί υπάρχουν τέτοιες παραδόσεις που αναφέρονται στον Ιησού από τη Ναζαρέτ. Έχουν όμως Νεστοριανή προέλευση με αρκετές επιρροές Μονοφυσιτισμού και Ισλάμ, πράγμα φανερό και στις σημειώσεις του Νοτόβιτς.
Οι Νεστοριανοί ήταν Χριστιανοί που θεωρήθηκαν αιρετικοί και διώχθηκαν από την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Βρήκαν όμως καταφύγιο στην Περσία και από εκεί ανέπτυξαν μια απίστευτη - ειρηνική - ιεραποστολική δραστηριότητα φτάνοντας μέχρι την Ιαπωνία από τον 6ο αιώνα ήδη! Αργότερα συνέχισαν να επιβιώνουν μέσα στο Ισλάμ (το οποίο ήταν αρκετά επηρεασμένο από τον Μονοφυσιτισμό της Αιγύπτου - τον Κοπτικό Χριστιανισμό) και εξακολουθούν να υπάρχουν κοινότητές τους μέχρι σήμερα στο Κουρδιστάν και το Ιράκ.
Οι σημειώσεις του Νοτόβιτς δείχνουν να προέρχονται από παρόμοιες πηγές επηρεασμένες από το Νεστοριανισμό και το Μονοφυσιτισμό. Ακόμα και το όνομα με το οποίο είναι γνωστός ο Ιησούς σε αυτές τις παραδόσεις, «Ισσά» είναι το όνομα που χρησιμοποιεί το Κοράνι για τον Ιησού. Έτσι δεν πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα να είναι πολύ μεταγενέστερες του 6ου αιώνα. Αν πάλι υπάρχουν κάπου παλαιότερες καταγραφές αυτών των διηγήσεων θα πρέπει να περιμένουμε την εμφάνιση τους, ώστε να γίνει δυνατό να αξιολογηθούν. Μέχρι τότε το θέμα θα παραμένει ανοιχτό μεν αλλά αμφίβολο.
Πληροφορίες όμως για τέτοια ταξίδια του Ιησού στην Ασία ήρθαν και από άλλες πλευρές.
Ο γνωστός «ψυχικός» του μεσοπολέμου Έντγκαρ Κέυση μέσα από τις «αναδρομές» του σε περασμένες ζωές έδινε πληροφορίες για ταξίδια του Ιησού στο Κασμίρ με μεγάλες ομοιότητες με εκείνες που προέρχονται από τις σημειώσεις του Νοτόβιτς. Υπάρχει βέβαια πάντα η πιθανότητα να ήξερε για αυτές καθώς είχαν δει τη δημοσιότητα σε πολλά μέρη του κόσμου.
Επίσης πολλές πληροφορίες για θρυλούμενα ταξίδια του Ιησού περιέχονται σ’ ένα αινιγματικό βιβλίο που εμφανίστηκε γύρω στο 1950, το βιβλίο της URANTIA.
Σε αυτό αναφέρεται ότι ο Ιησούς πράγματι ταξίδεψε σε διάφορες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου (και στην Ελλάδα). Περιγράφονται ταξίδια που έκανε από τη Ρώμη ως τη Μεσοποταμία και από την Αίγυπτο ως τη χερσόνησο της Κριμαίας στη Μαύρη Θάλασσα. Τονίζεται όμως ότι ο Ιησούς δεν πήγε ποτέ στη Ινδία. Σύμφωνα με αυτό το βιβλίο ο Ιησούς κράτησε μυστικά τα ταξίδια του από όλους. Η οικογένειά του νόμιζε πως όλα τα χρόνια της απουσίας του βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια.
Επίσης για το βιβλίο της URANTIA, ο λόγος των ταξιδιών του Ιησού δεν ήταν να γνωρίσει τη σοφία των μεγάλων θρησκειών της εποχής του, αλλά να προετοιμάσει το έδαφος για τη διάδοση του μηνύματος που θα έφερνε στον κόσμο λίγο αργότερα. Μια τέτοια αιτιολογία ταιριάζει περισσότερο στην εικόνα του Ιησού που γνωρίζουμε από τα διάφορα επίσημα και ανεπίσημα ευαγγέλια. Το βιβλίο της URANTIA υποστηρίζει ότι οι περισσότεροι από εκείνους που συνάντησε στα ταξίδια του, έπαιξαν αργότερα σημαντικό ρόλο στη διάδοση του Χριστιανισμού, αν και οι περισσότεροι από αυτούς ποτέ δεν έμαθαν ότι ο νεαρός Ιουδαίος που είχαν συναντήσει μερικά χρόνια αργότερα ήταν ο ίδιος με τον Ιησού από τη Ναζαρέτ που θα λάτρευαν αργότερα.
Ο αντίλογος
Σχετικά με όλες αυτές τις φήμες υπάρχουν ορισμένα ερωτηματικά που θα πρέπει να απαντηθούν πριν γίνει δυνατό να θεωρηθούν σοβαρές.
Κατ’ αρχήν γιατί δεν βρέθηκαν τα κείμενα; Τι συμφέρον είχαν οι Λάμα του Θιβέτ να τα κρύβουν;
Υπάρχει κατ’ αρχήν η «επίσημη» άποψη για το κενό που παρουσιάζουν οι διηγήσεις των ευαγγελίων. Αυτή είναι λίγο πολύ γνωστή και είναι κοινή στις περισσότερες, αν όχι σε όλες, εκκλησίες. Για τις διάφορες εκκλησίες δεν υπάρχει θέμα εκπαίδευσης του Ιησού. Εφ’ όσον ήταν Θεός δεν είχε την ανάγκη ιδιαίτερης παιδείας, ούτε χρειαζόταν να μάθει «κόλπα» από Ινδούς φακίρηδες για να κάνει τα θαύματα που του αποδίδονται.
Έπειτα υπάρχει κάποιο πρόβλημα με το περίφημο βιβλίο «Τα Άγνωστα Χρόνια της Ζωής του Ιησού» του Νίκολα Νοτόβιτς. Ή μάλλον με την εποχή που γράφτηκε. Τότε δεν ήξεραν – και ο Νότοβιτς σίγουρα αγνοούσε – ότι υπήρχε χριστιανική ιεραποστολική δραστηριότητα στην Κεντρική Ασία, τουλάχιστον μέχρι να αποκοπούν οι δρόμοι προς την Κίνα από το Ισλάμ τον 7ο αιώνα (θυμάστε την ιστορία του πως έφτασε ο μεταξοσκώληκας από την Κίνα στον Ιουστινιανό; Από πού πέρασαν οι μοναχοί-κατάσκοποι νομίζεται στο δρόμο τους από την Κίνα;). Γι’ αυτό η τυχόν ύπαρξη κειμένων για τον Ιησού στην περιοχή είναι φυσιολογική.
Όμως το κυριότερο πρόβλημα όλων αυτών των διηγήσεων για άγνωστα ταξίδια του Ιησού βρίσκεται στη γενικότερη εικόνα του Ιησού, όπως αυτή έχει φτάσει στις μέρες μας μέσα από τα διάφορα ευαγγέλια, σε συνδυασμό με τις γνώσεις μας για τον τότε κόσμο.
Ο κοσμοπολιτισμός στα χρόνια του Χριστού
Ο Ιησούς έζησε σε μια εποχή που μόνο η σημερινή μπορεί να συγκριθεί μαζί της στον κοσμοπολιτισμό. Ιδέες, φυλές, θρησκείες, φιλοσοφίες, ερχόταν σε επαφή και ανακατευόταν μέσα στο καζάνι που ονομαζόταν Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι πολύ ευνοϊκές συνθήκες που πρόσφερε η κεντρική διοίκηση στη διακίνηση των ιδεών ήταν πρωτοφανείς. Ενιαίο κράτος, ασφάλεια στις συγκοινωνίες κλπ. οι διεθνείς γλώσσες (κυρίως Ελληνικά).
Μια διαδικασία ενοποίησης που ξεκίνησε ο Μέγας Αλέξανδρος άρχισε να έχει ορατά αποτελέσματα εκείνο τον καιρό που η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία άρχιζε να ζει την ακμή της.
Οι κοσμογυρισμένοι συγγραφείς της εποχής δεν χάνουν την ευκαιρία να αναφέρουν, ότι πιο αξιοσημείωτο και αξιοπερίεργο συναντούσαν στα ταξίδια τους, με σκοπό να εντυπωσιάσουν ένα κοινό που διψούσε για εντυπωσιασμό.
Αυτό που αναφέρουν οι Πράξεις των Αποστόλων για τους Αθηναίους, ότι δηλαδή «Δεν είχαν καιρό παρά για να ακούνε καινούρια πράγματα» περιγράφει πολύ καλά τις τότε συνθήκες.
Μέσα σένα τέτοιο περιβάλλον άρχισε να κηρύττει ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ. Είναι λογικό λοιπόν να περιμένει κανείς να βρει ενδείξεις κοσμοπολιτισμού στα λόγια του - αν ήταν κοσμογυρισμένος.
Κοσμοπολιτισμός έναντι Αγροτικής σοφίας
Γεγονός πάντως είναι πως χρειάζεται πλούσια φαντασία για να δει κανείς τέτοιες ενδείξεις στα λόγια του Ιησού. Στα λόγια του βρίσκει κανείς απλή αγροτική σοφία που σίγουρα καταφέρνει να εντυπωσιάσει με το περιεχόμενό της, αλλά δεν παραπέμπει σε κάποιον κοσμογυρισμένο ταξιδευτή.
Οι εχθροί του αναγνώριζαν ότι «Ποτέ άλλος άνθρωπος δεν δίδαξε έτσι όπως αυτός ο άνθρωπος» Ιωάν. 7:46. Όμως τα λόγια του, όπως έχουν καταγραφεί, είναι απλά και κατανοητά και από τους πιο απλούς ανθρώπους. Χρησιμοποιούσε παραδείγματα και εικόνες από την ζωή του αγρότη και του ψαρά. Τα λόγια του εξέπλητταν πολλούς βέβαια αλλά το περιεχόμενό τους, όπως παρουσιάζεται στις σχετικές διηγήσεις δεν προϋποθέτει φοίτηση και «μυήσεις» πέρα από την Παλαιστίνη. Όταν οι γνωστοί του απορούσαν για τις γνώσεις του αναφερόταν σε γνώσεις που είχαν να κάνουν με τη θεολογία τους και τον άνθρωπο, όχι σε εγκυκλοπαιδικές γνώσεις.
Ακόμα οι Φαρισαίοι τον κατηγορούσαν για πολλά πράγματα, κυρίως για διαφθορά, αλλά δεν τον κατηγόρησαν για επηρεασμό από άλλες θρησκείες. Και ήταν πολύ ευαίσθητοι σε τέτοια θέματα. Αν υπήρχαν έστω φήμες ότι τις γνώσεις του τις απόκτησε από εθνικές θρησκείες δεν θα παρέλειπαν να το θυμίζουν συνεχώς. Κι όμως εκείνοι απορούσαν περισσότερο για τον δυναμικό τρόπο με τον οποίο μιλούσε παρά για τον πλούτο των εξωτικών του γνώσεων.
Η Ναζαρέτ
Η Ναζαρέτ όπου μεγάλωσε ο Ιησούς ήταν μια μικρή πόλη. Όταν ο Ιησούς άρχισε να μιλά δημόσια η αντίδραση των συμπολιτών του δεν δικαιολογεί μεγάλο διάστημα απουσίας από τα μέρη τους: «Αυτός δεν είναι ο γιος του ξυλουργού;» Ματθ. 13:55. «Από που του ήλθε η σοφία και η δύναμη να κάνει τα θαύματα;» Ματθ. 13:54
Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι δεν θα είχαν τέτοιες απορίες αν είχε λείψει από την πόλη του για μακρινά ταξίδια. Αντίθετα φαίνεται πως ήταν γνωστός στους συμπολίτες του και πως μέχρι να αρχίσει να μιλάει δημόσια δεν τον θεωρούσαν σαν κάποιο άξιο προσοχής. Για αυτούς ήταν ένας αμόρφωτος ξυλουργός και μάλιστα πιθανότατα «αγνώστου πατρός»: «Δεν είναι αυτός ο ξυλουργός ο γιος της Μαρίας...;» Μαρκ. 6:2,3. «Πως αυτός ξέρει γράμματα, αφού δεν σπούδασε;» Ιωάν. 7:15. «Αλλά τούτον τον ξέρουμε από που είναι...» Ιωάν. 7:27.
Σχετικά με τη βαθιά γνώση που έδειχνε ο Ιησούς για τον ανθρώπινο χαρακτήρα θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ναζαρέτ βρισκόταν σε σταυροδρόμι καραβανιών που περνούσαν με προορισμό την Ανατολή ή τη Μεσόγειο θάλασσα. Άνθρωποι απ’ όλες τις φυλές και τις θρησκείες περνούσαν από τα μέρη του. Απλά και μόνο συναναστρεφόμενος εκείνους που ακολουθούσαν τα καραβάνια θα μπορούσε, μένοντας στην πόλη του, να μάθει πάρα πολλά για τον κόσμο και να αποκτήσει γνώσεις χωρίς να χρειάζεται να ταξιδέψει στην άκρη του κόσμου.
Έτσι όσο δεν δίνονται ικανοποιητικές εξηγήσεις για τα παραπάνω, οι φήμες για μακρινά ταξίδια είναι αμφίβολες..
Θα μπορούσε βέβαια να υποστηριχθεί ότι τα κείμενα των ευαγγελίων αλλοιώθηκαν. Μερικοί πιστεύουν ότι η Καινή Διαθήκη είναι μια συλλογή μύθων που φτιάχτηκε για να στηρίξει την εκκλησιαστική εξουσία. Αυτός είναι ο εύκολος τρόπος για να εξηγηθούν τα πάντα. Αλλά δεν μπορεί να σταθεί. Κατ’ αρχήν οι λεπτομέρειες είναι τόσες πολλές που είναι αδύνατον να αποδοθούν όλες σε μεταγενέστερη «αλλοίωσή» τους από εκκλησιαστικούς αντιγραφείς. Ακόμα και η ύπαρξη κάποιων αντιφάσεων ενισχύει την συνολική αξιοπιστία των κειμένων. Είναι φανερό ότι εάν τα κείμενα τον ευαγγελίων είχαν γραφτεί ή αλλοιωθεί με σκοπό την εκκλησιαστική προπαγάνδα οι μικροδιαφορές και αντιφάσεις που περιέχουν μεταξύ τους, θα είχαν εξαλειφθεί και αυτές, για ευνόητους λόγους. Αυτό δεν συμβαίνει. Αντίθετα περιέχουν αρκετές αναφορές που δεν συμφέρουν καθόλου ορισμένες εκκλησιαστικές αρχές, γι’ αυτό και η Καθολική εκκλησία την συμπεριλάμβανε μέσα στα «απαγορευμένα» βιβλία (επί ποινή θανάτου!).
Αλλά γιατί η σιωπή των ευαγγελίων;
Πίσω από τις διάφορες απόψεις και τις «εξωτικές» φήμες για μυστηριώδη ταξίδια του Ιησού στην Ανατολή υπάρχει ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Τα ευαγγέλια σιωπούν και δεν δίνουν σαφείς πληροφορίες για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του Ιησού. Αυτό είναι κάτι που δεν γίνεται εύκολα κατανοητό στο σύγχρονο νου μας. Και θα ήταν πραγματικά ύποπτο αν επρόκειτο για μεμονωμένο περιστατικό, για κάποια ιδιαιτερότητα των ευαγγελίων.
Αλλά η απουσία πληροφοριών για την παιδική ηλικία και τα νεανικά χρόνια εκείνων που ζήσαν τον καιρό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αποτελεί μάλλον τον κανόνα παρά την εξαίρεση.
Οποιοσδήποτε μπορεί να διαπιστώσει εύκολα, αν διαβάσει κείμενα αρχαίων βιογράφων, όπως του Πλούταρχου που έζησε πολύ κοντά στην εποχή του Ιησού, ότι η καταγραφή των περιστατικών της παιδικής και νεανικής ηλικίας διαφόρων ανδρών της αρχαιότητας είναι πάντα ελλιπής. Από αποσπασματική έως ανύπαρκτη. Οι λεπτομέρειες απουσιάζουν τις περισσότερες βιογραφίες εκείνης της εποχής. Υπάρχει βέβαια κάποιος λόγος για αυτό, αν και μας είναι δύσκολο να τον κατανοήσουμε σήμερα. Έχει να κάνει με τη θέση των παιδιών κατά την αρχαιότητα. Η ίδια η λέξη παιδί (παις/παιδίσκη) σήμαινε επίσης «δούλος» και «δούλη». Πράγματι, η θέση των παιδιών δεν ήταν σημαντικότερη από αυτή των δούλων! Μόνο μετά την ενηλικίωση αποκτούσαν τα λόγια και οι πράξεις κάποιου σημασία για την κοινωνία. Οι δούλοι ιδιαίτερα κατά τη Ρωμαϊκή εποχή θεωρούνταν πράγματα (res). Όπως κανείς δεν δίνει σημασία σ’ ένα πράγμα έτσι οι αρχαίοι βιογράφοι (όχι μόνο οι ευαγγελιστές αλλά και άλλοι όπως ο Πλούταρχος) προσπερνούσαν βιαστικά τα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου που περιέγραφαν. Άρχιζαν τις λεπτομέρειες μετά την ενηλικίωση την οποία σημάδευε συνήθως η στράτευση. Πριν την ενηλικίωση θεωρούνταν άξια αναφοράς μόνο τυχόν ασυνήθιστα περιστατικά της παιδικής ηλικίας κάποιου (όπως εκείνο του μικρού Ιησού στο Ναό), και εκείνα μόνο στις περιπτώσεις που επεδείκνυαν στον αναγνώστη κάτι από τον χαρακτήρα που θα έδειχνε αργότερα.
Ειδικά για τους Ιουδαίους το έτος της ουσιαστικής ένταξης ενός άνδρα στη κοινωνία ήταν το 30ο. Μόνο μετά τα τριάντα του χρόνια αποκτούσε πλήρη αξία ο άνθρωπος. Έτσι δεν είναι καθόλου περίεργο το ότι οι ουσιαστικές διηγήσεις για τον Ιησού ξεκινούν μετά τα τριάντα του, όσο κι αν δεν μας ικανοποιεί κάτι τέτοιο....η φωτιά
Τελικά ποια να είναι η φωτιά πίσω από τον καπνό που καλύπτει τα νεανικά χρόνια του Ιησού;
Η σιωπή των ευαγγελίων για τα νεανικά χρόνια του Ιησού, όσο δικαιολογημένη και αν ήταν για την εποχή της δεν θα παύει να προβληματίζει. Και όσο υπάρχει κενό σε αυτά που γνωρίζουμε, τόσο θα συνεχίζουν οι διάφορες φήμες. Ακόμα, το θέμα των ταξιδιών του Ιησού θα παραμένει ανοιχτό αφού δεν υπάρχουν ασφαλείς πληροφορίες για το τι έκανε πριν αρχίσει τη δημόσια δράση του.
Όλη αυτή η αβεβαιότητα κάποιους καίει. Αλλά ποιους;
Ευθύνονται οι άνθρωποι των εκκλησιών που προσπαθούσαν να κρύψουν κάτι;
Ή μήπως σκοπός του θορύβου είναι ο αποπροσανατολισμός των ανθρώπων που γοητεύονται τόσο πολύ από τα ζητήματα γύρω από το πρόσωπο του Ιησού Χριστού ώστε τελικά να χάνουν τον ίδιο τον Ιησού;
Αν υπάρχει κάπου φωτιά αυτή είναι σίγουρα στα ίδια τα λόγια του Ιησού.
Όσο για τα ακριβή γεγονότα, παραμένουν άγνωστα.
Τελικά η θρησκεία ή οι απόψεις που έχουν κάποιοι για τις θρησκείες, μας λένε περισσότερα για τον χαρακτήρα τους παρά για τον Θεό.
Στην πραγματικότητα ο καθένας πιστεύει πιο πολύ αυτό που θέλει παρά αυτό που βλέπει. Συνήθως έχουμε εκ προοιμίου σχηματίσει μέσα μας μια άποψη, και απλώς διαλέγουμε και δίνουμε σημασία σε εκείνα τα γεγονότα που στηρίζουν καλύτερα την άποψή μας! Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια για να ανοίξει ο νους και σε εκείνες τις απόψεις που δεν «χαϊδεύουν» τα αυτιά μας και τι απόψεις μας.
Πότε γεννήθηκε ο Ιησούς;
Για πολλούς είναι αυτονόητο το ότι ο Ιησούς γεννήθηκε το έτος 0 αφού ονομάζουμε το έτος που τελειώνει 1998 μετά Χριστόν. Κι όμως δεν είναι έτσι τα πράγματα!
Σύμφωνα με τη χρονολογία που χρησιμοποιούμε, ο βασιλιάς Ηρώδης πέθανε το 4π.Χ. Τα ευαγγέλια όμως ισχυρίζονται ότι όταν πέθανε ο Ηρώδης, ο μικρός Ιησούς ήταν ήδη πάνω από 2 ετών. Τι συνέβη; Σήμερα είναι γενικά αποδεκτό ότι η διαφορά οφείλεται σ’ ένα σφάλμα υπολογισμού κάποιου αστρονόμου-μοναχού του Διονυσίου του Μικρού, τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Αυτός λανθασμένα υπολόγισε ότι το έτος γέννησης του Ιησού ήταν το 754 «από κτίσεως Ρώμης» ενώ το σωστό είναι γύρω στο 747 ενώ ο θάνατος του Ηρώδη στο 750. Οι συνήθεις χρονολογίες που προτείνονται ως πιθανές για τη γέννηση του Ιησού βρίσκονται δηλαδή μεταξύ το 9 και του 4 προ Χριστού, όσο παράλογο κι αν ακούγεται αυτό με πιθανότερη χρονολογία το 7π.Χ.
Όσο για την ακριβή ημερομηνία γέννησής του, η 25η Δεκεμβρίου που όλοι γνωρίζουμε, και αυτή παρουσιάζει κάποια προβλήματα. Τα ευαγγέλια μιλούν για βοσκούς οι οποίοι την ώρα της γέννησης βρισκόταν έξω προσέχοντας τα κοπάδια τους τη νύχτα. Όμως ο χειμώνας στη Ιερουσαλήμ είναι βαρύς. Μερικές φορές συμβαίνει ακόμα και να χιονίσει. Η παρουσία βοσκών που διανυκτέρευαν στην ύπαιθρο δεν ταιριάζει σε εποχή μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Το ίδιο και η αναφορά ότι όλα αυτά συνέβησαν στη διάρκεια κάποιας απογραφής. Είναι λίγο περίεργο να καλούν τον πληθυσμό σε απογραφή μέσα στο χειμώνα.
Επειδή η 25η Δεκεμβρίου θεωρούνταν γιορτή και για τις παλαιότερες θρησκείες - γιόρταζαν τη γέννηση του Ήλιου της Δικαιοσύνης (Natalis Solis Invicti) - μερικοί διατυπώνουν την άποψη ότι εξ επίτηδες ορίστηκε αυτή η ημερομηνία για να γιορτάζεται η γέννηση του ιδρυτή της νέας θρησκείας.
Από την άλλη, η παράδοση που θέλει την γέννηση του Ιησού το χειμώνα ξεκίνησε μάλλον νωρίς ανάμεσα στους Χριστιανούς. Μια ακόμα αρχαιότερη ημερομηνία για τα Χριστούγεννα είναι η 6η Ιανουαρίου που και αυτή βρίσκεται πολύ κοντά στην σημερινή, μέσα στο χειμώνα.
Κατά βάθος βέβαια περισσότερη σημασία έχει το ίδιο το γεγονός παρά η ημερομηνία του. Η σταύρωση και η ανάσταση για παράδειγμα δεν γιορτάζονται σε κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία. Το περιεχόμενο τέτοιων γιορτών βρίσκεται στο νόημά τους καθώς αποτελούν ευκαιρίες ανάμνησης.
Όσο για την πραγματική ημερομηνία γέννησης του Ιησού, ίσως οι αναφορές στο «Άστρο των Χριστουγέννων» να μπορούν να ρίξουν λίγο περισσότερο φως.
Το Άστρο των Χριστουγέννων
Λίγο καιρό μετά τη γέννηση του Ιησού τα ευαγγέλια αναφέρουν ότι εμφανίστηκαν κάποιοι «μάγοι από τη Ανατολή» ζητώντας να μάθουν για τον «νεογέννητο βασιλιά» του οποίου είχαν δει «το αστέρι του στη ανατολή». Τα ευαγγέλια αναφέρουν ότι επισκέφθηκαν τον μικρό Ιησού στο σπίτι όπου έμενε στη Βηθλεέμ (η «μάγοι στη φάτνη» είναι μεταγενέστερος μύθος).
Ποιοι ήταν και τι είχαν δει ώστε να σκεφτούν κάτι τέτοιο;
Ως «Μάγοι» ήταν, εκείνη την εποχή, γνωστοί οι ιερείς μιας μορφής Ζωροαστρισμού. Της θρησκείας των Περσών που λίγο πολύ κυριαρχούσε τότε στην Μεσοποταμία. Είναι επίσης γνωστό ότι οι «Μάγοι» αυτοί είχαν πάθος με την αστρολογία και την παρατήρηση του ουρανού. Αν πράγματι είχαν παρατηρήσει κάτι ασυνήθιστο στον ουρανό η εμφάνισή τους θα μπορούσε να θεωρηθεί δικαιολογημένη.
Οι αναφορές μιλούν για «ένα αστέρι στη ανατολή» το οποίο ερμήνευσαν ως την γέννηση ενός «νέου βασιλιά». Θα μπορούσε βέβαια η εξιστόρηση αυτή να θεωρηθεί εντελώς φανταστική ή και να αποδοθεί η εμφάνιση του «Άστρου» σε κάποιο υπερφυσικό φαινόμενο.
Ωστόσο, ένα αστρονομικό φαινόμενο που πολύ θυμίζει τις αναφορές για το «άστρο στην ανατολή» πράγματι συνέβη γύρω στην εποχή που μας ενδιαφέρει. Στην αρχή του καλοκαιριού του 7π.Χ. μια εξαιρετική περίπτωση «συνόδου» πλανητών αναμφίβολα θα έστρεψε πολλά μάτια στον ουρανό. Η Γη, ο Δίας, ο Κρόνος, και ο Ουρανός βρέθηκαν ευθυγραμμισμένοι, στον αστερισμό των Ιχθύων (σημειώστε τη Συγχρονικότητα το «ΙΧΘΥΣ» αργότερα σήμαινε το Χριστό) ακριβώς στη ανατολή. Με τον Δία και τον Κρόνο να αλληλοκαλύπτωνται κατά διαστήματα. Θα ήταν ένα πολύ εντυπωσιακό θέαμα! Τη δε νύχτα της 21ης Ιουνίου του 7π.Χ. το φαινόμενο κορυφώθηκε με την ταυτόχρονη ευθυγράμμιση και της Σελήνης. Εκείνη τη νύχτα, γύρω στις 11:30 (τοπική ώρα) φάνηκε στον ουρανό της Μεσοποταμίας (και όχι μόνο), να ανατέλλει μέσα από τους Ιχθύες το εντυπωσιακό αυτό σύμπλεγμα ακριβώς από το σημείο της ανατολής.
Να ήταν άραγε η βραδιά της 21ης Ιουνίου του 7π.Χ. η πραγματική νύχτα των Χριστουγέννων; Αν και δεν μπορούμε να πούμε κάτι τέτοιο με ασφάλεια είναι πολύ πιθανό. Η εποχή του καλοκαιριού θα ήταν κατάλληλη για την απογραφή. Επίσης μια τέτοια καλοκαιρινή νύχτα θα μπορούσε να δικαιολογήσει και τη διανυκτέρευση των βοσκών στα χωράφια.
Αλλά πάλι το «πότε» έχει μικρότερη σημασία από το «τι» στην συγκεκριμένη περίπτωση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ σε Νεοελληνική Απόδοση από τον καθ. Αθανάσιο Ι. Δεληκωστόπουλο, 1995.
Τα Άγνωστα Χρόνια της Ζωής του Ιησού. Νίκολα Νοτόβιτς. Εκδ. Πύρινος Κόσμος 1994.
Το βιβλίο της URANTIA.
Το άρθρο είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό "Φάκελος Χ" (τεύχος Δεκεμβρίου 1998)
