Αφιέρωμα - Ρομπέν των Δασών

O Ρομπέν των Δασών (αγγλ. Robin Hood) είναι ο αρχετυπικός Άγγλος λαϊκός ήρωας: ένας αβρός κι ευσεβής παράνομος της μεσαιωνικής εποχής, ο οποίος είναι διάσημος από σύγχρονες εκδοχές του θρύλου για το γεγονός ότι έκλεβε τους πλούσιους και μοίραζε τα χρήματα στους φτωχούς, πολεμώντας την τυραννία και την αδικία. Επίσης παρουσιάζεται ως ένας δεινός τοξοβόλος. Αυτός κι οι ακόλουθοί του συνήθως συσχετίζονται με το Δάσος του Σέργουντ στο Νότιγχαμ.

Σε πολλές ιστορίες αντίπαλος του Ρομπέν ήταν ο δεσποτικός Σερίφης του Νότιγχαμ, ο οποίος διέπραττε ευρέως κατάχρηση εξουσίας, οικειοποιούμενος εκτάσεις γης, κυνηγώντας αδίκως τους φτωχούς και θέτοντας υπέρογκη φορολογία στους υπηκόους του. Σε κάποιες ιστορίες, αντίπαλος είναι ο Πρίγκηπας Ιωάννης, ίσως ο Ιωάννης της Αγγλίας, σφετεριστής του θρόνου που δικαιωματικά κατείχε ο αδερφός του, Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος. Σε κάποιες εκδοχές του μύθου, ο Ρομπέν των Δασών λέγεται πως ήταν ευγενής, ο κόμης Ρόμπιν του Λόξλεϊ, τη γη του οποίου καταχράστηκαν άπληστοι άνθρωποι της εκκλησίας. Κάποιες φορές εμφανίζεται να έχει πολεμήσει στην Τρίτη Σταυροφορία και, γυρνώντας στην Αγγλία, να βλέπει τα εδάφη του καταπατημένα από το μοχθηρό Σερίφη. Σε κάποιες ιστορίες είναι ο υπαρασπιστής του λαού, που πολεμάει εναντίον διεφθαρμένων αξιωματούχων και του τυραννικού καθεστώτος που τους προστατεύει, ενώ άλλες φορές είναι ένας αλαζόνας και ξεροκέφαλος επαναστάτης, που απολαμβάνει κάθε μάχη να γίνεται λουτρό αίματος, κατασφάζοντας τους αντιπάλους του με απίστευτη σκληρότητα.


Πράγματι, οι ιστορίες με ήρωα το Ρομπέν των Δασών διαφέρουν ανά περίοδο, καθώς ο ίδιος ο Ρομπέν αλλάζει χαρακτήρα και βιώματα, ανάλογα με τις αξίες και τα ιδανικά που του αποδίδονται κάθε φορά. Κάτι τέτοιο καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την αναζήτηση κάποιου "αρχικού" κι αληθινού Ρομπέν των Δασών, καθώς ακόμα κι αν υπήρξε σαν ιστορικό πρόσωπο, τα πραγματικά γεγονότα της ζωής του θα αντιστοιχίζονταν με το ελάχιστο του πλούσιου μύθου που περιβάλλει το πρόσωπό του.


Πρώιμες αναφορές


Από το 1261 και μετά, το όνομα Robinhood ή Robehod εμφανίζεται σε αρκετές δίκες στην Αγγλία κι αποδίδεται σε κάποιον φυγά ή παράνομο, κάτι που δηλώνει πως η φυσιογνωμία του Ρομπέν των Δασών ήταν ήδη γνωστή μέχρι τη δεκαετία του 1260 σαν εγκληματικό πρότυπο. Η χρήση αυτή του ονόματος συνεχίζεται καθ' όλη τη διάρκεια της μεσαιωνικής περιόδου, ενώ ακόμη και το 1605 το όνομα χρησιμοποιείται σαν συνώνυμο της εξέγερσης και της προδοσίας, όταν ο Γκάι Φωκς κι οι συνεργοί του αποκλήθηκαν "Ρομπέν των Δασών", έχοντας οργανώσει σχέδιο για να ανατινάξουν τη Βουλή με πυρίτιδα στις 5 Νοεμβρίου.


Η πρώτη υπόθεση για κάποια λογοτεχνική παράδοση σχετικά με το Ρομπέν των Δασών εμφανίζεται στο έργο Piers Plowman του Γουίλιαμ Λάνγκλαντ, όπου ο Sloth (αγγλ. οκνηρία), ο τεμπέλης ιερέας, αναφέρει:
"I kan [know] not parfitly [perfectly] my Paternoster as the preest it singeth,
But I kan rymes of Robyn Hood". [1].


Η πρώτη αναφορά σε κάποιο ιστορικό πρόσωπο ονόματι Ρομπέν των Δασών προέρχεται από το έργο του Andrew of Wyntoun Orygynale Chronicle, που γράφτηκε γύρω στο 1420:


Lytil Jhon and Robyne Hude
Wayth-men ware commendyd gude
In Yngil-wode and Barnysdale
Thai oysyd all this tyme thare trawale.


Συνεπώς, ακόμα και στις πρώτες αναφορές στο πρόσωπό του, ο Ρομπέν των Δασών αποτελεί κυρίως φανταστικό πρόσωπο. Τα μεσαιωνικά κείμενα δεν αναφέρονται ευθέως στον ίδιο, αλλά σε κάποιες άλλες αναφορές. Έτσι, την περίοδο του Μεσαίωνα ο Ρομπέν ανήκει περισσότερο στη λογοτεχνία παρά στην ιστορία.


Περίληψη του θρύλου


Ο βασιλιάς της Αγγλίας, Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, ξεκινάει με πολλούς οπαδούς να ελευθερώσει τους Αγίους Τόπους. Πρόκειται για την Γ' Σταυροφορία. Στον Αγγλικό θρόνο άφησε αντικαταστάτη, ως ότου να γυρίσει, τον ετεροθαλή αδελφό του Ιωάννη τον Ακτήμονα, ο οποίος έχει αποφασίσει να κατακτήσει το θρόνο και να παραμείνει οριστικός βασιλιάς.
Ο Ιωάννης κυβερνούσε την Αγγλία με τον πιο τυραννικό και άδικο τρόπο, γι' αυτό είχε ξεσηκώσει το μίσος του λαού. Στη διάχυτη λαϊκή δυσφορία δίνει έκφραση το κίνημα ενός γενναίου παλληκαριού: του Ρομπέν των Δασών.


Σύμφωνα με το θρύλο, κάποιος φτωχός άνθρωπος σκοτώνει στο δάσος ένα ελάφι για να φάνε τα παιδιά του λίγο κρέας. Αλλά το ελάφι ανήκε στο βασιλιά Ιωάννη και ο φτωχός θα έμπαινε στη φυλακή. Τότε ο Ρομπέν αναλαμβάνει την ευθύνη ότι αυτός σκότωσε το ελάφι και χτυπά τους αστυνομικούς του βασιλιά. Θεσπίζεται τότε η ποινή του θανάτου για όποιον σκοτώσει βασιλικό ζώο. Σε απάντηση ο Ρομπέν σκοτώνει άλλο βασιλικό ελάφι και το πετάει μέσα στο σπίτι του σερίφη την ώρα που γλεντοκοπούσε με άλλους οπαδούς του Ιωάννη. Ο Ρομπέν, καβαλικεύοντας το άλογο του ίδιου του σερίφη, φεύγει για το δάσος του Σέργουντ. Ο Ρομπέν επικηρύσσεται και τα κτήματά του δημεύονται.


Σιγά-σιγά το δάσος γίνεται το κρησφύγετο πολλών αγανακτισμένων από τη διαγωγή του Ιωάννη και των οπαδών του. Όλοι μαζί ορκίζονται να μείνουν πιστοί στο βασιλιά Ριχάρδο και να παίρνουν χρήματα από τους πλούσιους για να τρέφουν τους πεινασμένους, να ντύνουν τους γυμνούς και να στεγάζουν τους αδύνατους και τους γέρους. Παντού οι φτωχοί προφέρουν το όνομα του Ρομπέν με ευλογίες και οι πλούσιοι με τρόμο.


Εν τω μεταξύ μαθαίνεται ότι ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος επιστρέφοντας από τη Σταυροφορία πιάστηκε αιχμάλωτος στην Αυστρία και χρειάζονταν μεγάλο χρηματικό ποσό σαν λύτρα για να ελευθερωθεί. Ο Ρομπέν αποφασίζει να μαζέψει αυτός τα λύτρα, για να ελευθερώσει τον αγαπημένο του βασιλιά. Με διάφορους τρόπους συγκεντρώνονται τα λύτρα, έτσι ελευθερώνεται ο Ριχάρδος που ξαναγυρίζει μεταμφιεσμένος στην Αγγλία.


Στο δάσος του Σέργουντ ο Ρομπέν συναντιέται με τον μεταμφιεσμένο βασιλιά Ριχάρδο και ύστερα από σειρά παρεξηγήσεων αποκαλύπτεται ποιος είναι ο μεταμφιεσμένος και ποιος ο ρόλος του Ρομπέν και των παλληκαριών του στην απελευθέρωση του Ριχάρδου. Όλοι μαζί ξεκινούν για το Λονδίνο, όπου ύστερα από γενναία μάχη ο Ιωάννης ηττάται, ο Ριχάρδος ξαναπαίρνει το θρόνο του, ο Ρομπέν διορίζεται Διοικητής της Βασιλικής Φρουράς και τα άλλα παλληκάρια του Ρομπέν νόμιμοι δασοφύλακες.